Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΥ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙ ΤΟ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΤΗΣ ΜΑΛΑΚΟΠΗΣ

Στην διαδρομή ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ – ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΜΑΛΑΚΟΠΗΣ – ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ η διαδρομή μας κατέληγε στο αντλιοστάσιο πόσιμου νερού που βρίσκεται στο ύψος της Μαλακοπής, επάνω στον δασικό δρόμο ΚΕΝΔΡΙΝΟΣ ΛΟΦΟΣ-ΕΞΟΧΗ. Το αντλιοστάσιο μεταφέρει πόσιμο νερό που εξυπηρετεί την Θεσσαλονίκη. Έτσι σκεφθήκαμε να σας κάνουμε μία πολύ σύντομη ιστορική αναφορά για την υδροδότηση της πόλης της Θεσσαλονίκης.

 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΥ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙ ΤΟ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΤΗΣ ΜΑΛΑΚΟΠΗΣ

Από τα χρόνια του Κάσσανδρου και της ίδρυσης της Θεσσαλονίκης το 315 π.Χ., ο ορεινός όγκος του Χορτιάτη κι οι πηγές του αποτέλεσαν βασική πηγή υδροδότησης της πόλης. Πιο συγκεκριμένα το 303 π.Χ. κατασκευάστηκε το υδραγωγείο Χορτιάτη και η υδατογέφυρά του που είναι και σήμερα ορατή από τον δρόμο έξω από το ομώνυμο χωριό. Τον 17ο αιώνα στις πηγές του Χορτιάτη προστέθηκαν αυτές του Ρετζικίου και του Λεμπέτ (σήμερα, οι αρχές του χειμάρρου του Δενδροποτάμου). Στα τέλη του 19ου αιώνα, παράλληλα με τον δήμο, το οθωμανικό κράτος ανέθεσε σε εταιρεία βελγικών κεφαλαίων, την Compagnie Ottomane des Eaux de Salonique, την υδροδότηση της πόλης και άρχισαν να κατασκευάζονται υδρευτικά έργα ανατολικά και δυτικά, αντλιοστάσια, δεξαμενές και σειρά αγωγών. Μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1912, συνεχίστηκε η σύμβαση με τη βελγική εταιρεία για έργα βελτίωσης και επέκτασης του υπάρχοντος δικτύου, ενώ ο δήμος ήταν ο βασικός υπεύθυνος για την υδροδότηση της πόλης. Το 1919 ο Δήμος αποφάσισε την χλωρίωση του νερού των προαναφερθέντων υδραγωγείων. 

Το υδραγωγείο στον Χορτιάτη.

Έλλειψη νερού παρουσιάστηκε με τον ερχομό των προσφύγων το 1922, με αποτέλεσμα να ανακαινισθεί το δίκτυο, να εκτελεσθούν έργα πορισμού νέων ποσοτήτων νερού και να συντηρηθούν τα τρία υδραγωγεία. Συνολικά, την περίοδο αυτή  κατασκευάστηκαν δεξαμενές και γεωτρήσεις στις περιοχές Καλαμαριάς, Ντεπώ, Χαριλάου, Τούμπας, Χίρς, Εξοχών, Μαλακοπής, Αγ. Φανουρίου, Καλοχωρίου. Μέχρι το 1939 και με ευθύνη της Βελγικής εταιρίας κατασκευάσθηκε το εσωτερικό δίκτυο ύδρευσης της πόλης χρησιμοποιώντας χυτοσιδήρους σωλήνες διαμέτρου 60 έως 100 χιλιοστών. 

Εικόνα από τις πηγές της Αραβασσού.

Για αρκετές δεκαετίες ακόμη οι δημόσιες βρύσες -διάσπαρτες ανά την πόλη και σημεία συνάντησης και κοινωνικής συναναστροφής- αποτελούσαν το βασικό «δίκτυο» διανομής του νερού. Δημόσια βρύση ήταν και το σημερινό Σιντριβάνι, το εμβληματικό σιντριβάνι που βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία μεταξύ των οδών Εθνικής Αμύνης και Εγνατία. 

Εικόνα από τις πηγές της Αραβασσού.

Η ανοικοδόμηση μετά την πυρκαγιά του 1917 κατέστρεψε ή αχρήστευσε με την αλλαγή της ρυμοτομίας μεγάλο μέρος του δικτύου, ενώ η ανταλλαγή πληθυσμών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή αύξησε κατακόρυφα τις υδροδοτικές ανάγκες. Στα χρόνια του Μεσοπολέμου έγιναν προσπάθειες επέκτασης του δικτύου. Τη βελγική εταιρεία διαδέχτηκε η πολυεθνική Energie Industrielle, που ονόμασε τη θεσσαλονικιώτικη εταιρεία της Societe de Distribution des Eaux de Thessalonique (Εταιρεία Διανομής Ύδατος Θεσσαλονίκης). 

Εικόνα από τις πηγές της Αραβασσού.

Το 1939 ο Οργανισμός Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης διαδέχτηκε τον δήμο και τη γαλλική εταιρεία και έγινε έκτοτε ο μοναδικός φορέας υδροδότησης της πόλης – τα κεντρικά του ΟΥΘ ήταν στην Τσιμισκή 80. Τα χρόνια του πολέμου και μεταπολεμικά η διαδρομή του ΟΥΘ υπήρξε δύσκολη, με συνεχείς προσπάθειες στελέχωσης της εταιρείας και οργάνωσης του δικτύου. 

Από το 1950 και μετά, με την αύξηση των πληθυσμιακών αναγκών σε νερό, έγιναν μεγάλα έργα υδροδότησης, μεταξύ των οποίων η κατασκευή του αντλιοστασίου στο Καλοχώρι (άρχισε να λειτουργεί το 1978 αντικαθιστώντας το παλιό Κεντρικό Αντλιοστάσιο στα Σφαγεία) και του υδραγωγείου στην Αραβησσό, το πηγαίο νερό της οποίας έδωσε για χρόνια λύση στο εντεινόμενο πρόβλημα υδροδότησης. Το 1998 ο Οργανισμός Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης συγχωνεύτηκε με τον Οργανισμό Αποχετεύσεως Θεσσαλονίκης, συγκροτώντας τη νέα εταιρεία για το νερό και την αποχέτευση μαζί, την ΕΥΑΘ Α.Ε. Η εταιρεία μπήκε στο Χρηματιστήριο Αθηνών το 2001. Είναι πλέον μια σύγχρονη επιχείρηση που διαχειρίζεται ένα κοινό αγαθό, το νερό, υδροδοτώντας περισσότερους από 1 εκατομμύριο  πολίτες, επιχειρήσεις και βιομηχανίες στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, διαχειρίζεται το αποχετευτικό σύστημα του Πολεοδομικού, με τη λειτουργία βιολογικών καθαρισμών για αστικά και  βιομηχανικά λύματα.