ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ, ΤΟ ΙΕΡΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Περπατώντας όχι μόνο στην ύπαιθρο γύρω από την Θεσσαλονίκη, αλλά και γενικότερα στον Ελλαδικό χώρο και σε όχι μεγάλα υψόμετρα σίγουρα ένα από τα πιο κοινά και συχνά δέντρα που θα έχουμε παρατηρήσει είναι αυτό της ΒΕΛΑΝΙΔΙΑΣ. 

Με εκείνα τα περίεργα φύλλα πολλές φορές στις πεζοπορίες μας θα το έχουμε προσπεράσει αδιάφορα χωρίς κανένας μας να γνωρίζει την σπουδαιότητα που είχε στους αρχαίους προγόνους μας. Ποιος από εμάς περπατώντας ανάμεσα στις βελανιδιές κάποιου ελληνικού βουνού τις έχει συνδυάσει με εκείνα τα αριστουργήματα που ανακάλυψε ο Μανώλης Ανδρόνικος στην Βεργίνα, μιλάμε για τα χρυσά στεφάνια στον τάφο του Φιλίππου που ήταν φύλλα βελανιδιάς. Γιατί? 

Διότι η βελανιδιά ήταν το ιερό δέντρο της αρχαίας Ελλάδας και νομίζουμε σήμερα αξίζει τον κόπο σε αυτό το δέντρο να του αφιερώσουμε μία ξεχωριστή ανάρτηση ψάχνοντας οποιαδήποτε πληροφορία για την Δρυς είτε στο διαδίκτυο είτε σε βιβλία. Ας δούμε τι μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε για αυτό το πανέμορφο δέντρο.

ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ

Η βελανιδιά, γνωστή και ως άρια ή δρυς, είναι αειθαλές υπεραιωνόβιο δέντρο μέτριου ρυθμού ανάπτυξης. 

Το μέγιστο ύψος του μπορεί να φτάσει ακόμα και τα εικοσιπέντε μέτρα, ενώ η διάμετρος του τα δεκαπέντε μέτρα. Έχει πολύ πλούσιο φύλλωμα από δερματώτη, λοβωτά, στιλπνά φύλλα με ακανθώδεις ακμές. Το χρώμα των φύλλων του είναι σκούρο πράσινο. Το νέο φύλλωμα όταν εκπτύσσεται είναι καλυμένο από γκριζωπό χνούδι, το οποίο με τον καιρό πέφτει από την άνω επιφάνεια του φύλλου και διατηρείται μόνο στην κάτω επιφάνεια.

Ανθοφορεί στα τέλη της άνοιξης. Έχει πλούσια ανθοφορία από μονογενή άνθη τα οποία συνυπάρχουν στο ίδιο άτομο. Τα θηλυκά άνθη είναι πράσινου χρώματος ενώ τα αρσενικά είναι κίτρινα και κρέμονται σε ταξιανθίες. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ωριμάζουν και οι καρποί της βελανιδιάς. Από ανοιχτοπράσινοι γίνονται σκούροι πράσινοι καθώς ωριμάζουν, αποκτώντας τελικά μια καφετιά απόχρωση λίγο πριν πέσουν. Η βελανιδιά δεν χρειάζεται ιδιαίτερες φροντίδες. Ευδοκιμεί σε ήλιο ή ημισκιά, σε κάθε τύπο εδάφους με καλή στράγγιση. Δεν χρειάζεται ποτίσματα ή λιπάνσεις, ενώ επιδέχεται πολύ αυστηρά κλαδέματα. Παρουσιάζει καλή αντοχή στο ψύχος, στην ξηρασία και στις παραθαλάσσιες φυτεύσεις. 

Η βελανιδιά ή βαλανιδιά με επιστημονική ονομασία Δρυς στα ελληνικά και στα λατινικά Quercus είναι γένος φυτών της οικογένειας των Φηγοειδών με 531 αυτοφυή είδη του βόρειου ημισφαίριου της γης . Είναι το κατ΄ εξοχήν δένδρο των δρυμών. Είναι δέντρα ψηλά, αιωνόβια που βρίσκονται είτε σε πεδινές είτε σε ορεινές περιοχές. 

Ο καρπός της βελανιδιάς είναι το βαλανίδι (από το βάλανος), χρήσιμο για ζωοτροφές και στη βυρσοδεψία. Το ξύλο όλων των ειδών της βελανιδιάς είναι βαρύ, σκληρό και δεν σαπίζει εύκολα. 

Χρησιμοποιείται στην οικοδομική, ναυπηγική, επιπλοποιία, στην κατασκευή σανίδων, δοκαριών και παρασκευάζονται από αυτό ξυλάνθρακες πολύ καλής ποιότητας. Το ξύλο της είναι σχετικά ακριβό και χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία. Είναι πυκνό και το χρώμα του κυμαίνεται μεταξύ σκούρου και ανοιχτού. Στην κατασκευή κτιρίων χρησιμοποιείται στην ξυλοδεσιά. 

Εξαιτίας του αρωματικού της ξύλου, είναι ιδανική για την κατασκευή βαρελιών στην ποτοποιΐα. Από ένα είδος βελανιδιάς, το φελλόδεντρο με λατινική ονομασία Querqus suber, εξάγεται από το εξωτερικό μέρος του κορμού του φυτού ο φελλός, υλικό το οποίο έχει πολλές εφαρμογές χάρη στις ιδιότητές του. Χρησιμοποιείται από αρχαίους χρόνους στην οικοδομική την ναυπηγική και την επιπλοποιία. Ο δε καρπός της βελανιδιάς -το βελανίδι- είναι χρήσιμο για ζωοτροφές και στη βυρσοδεψία. Το καυσόξυλο δρυ συγκαταλέγεται μέσα στα κύρια στερεά καύσιμα για την θέρμανση κατοικιών, είτε σαν καυσόξυλα δρυ ή στη μορφή «πέλετ».

ΕΙΔΗ ΒΕΛΑΝΙΔΙΑΣ

Τα κυριότερα είδη που βρίσκονται στην Ελλάδα και την Κύπρο είναι:

ΗΡΕΜΗ ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ ή  ΒΑΛΑΝΙΔΙΑ

Η ήμερη βαλανιδιά ή βαλανιδιά  με λατινική ονομασία Quercus ithaburensis subsp. macrolepis. Φτάνει τα 30 μέτρα σε ύψος και ευδοκιμεί σε θερμό και ξηρό περιβάλλον. Βρίσκεται στις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου σε πεδινές περιοχές, καθώς και στους πρόποδες των βουνών. Τα φύλλα της είναι δερματώδη, ωοειδή με οξείες παρυφές, χνουδωτά. Ο καρπός της είναι σκληρό κάρυο κυπελλοφόρο και μονόσπερμο. Το κύπελλο του καρπού φέρει πυκνά αγκαθωτά λέπια. Πάντως υπάρχουν και άκαρπα δέντρα και αυτό αποδίδεται στην κακή ανθοφορία. Το ξύλο της είναι βαρύ και πολύ σκληρό. Στην Ελλάδα βρίσκεται στις Κυκλάδες, βόρειες Σποράδες, Αττική, Ρόδο, Κρήτη, Θεσσαλία και Βοιωτία. Από τα κύπελλα των καρπών βγαίνει εκχύλισμα που είναι χρήσιμο στη βαφική και τη βυρσοδεψία.

ΔΡΥΣ Η ΠΟΔΙΣΚΟΦΟΡΟΣ

Η δρυς η ποδισκοφόρος με λατινική ονομασία Quercus robur. Φτάνει σε ύψος τα 25 μέτρα και σχηματίζει μεγάλα δάση στις περιοχές της Βορείου και Κεντρικής Ευρώπης Ο κορμός της έχει χρώμα γκριζωπό ή σκούρο γκρίζο και ο φλοιός βαθιές ρωγμές. Τα φύλλα της αναπτύσσονται μαζί με τα άνθη και είναι ενωμένα, λεία και έχουν ακανόνιστους λοβούς. Τα βαλανίδια έχουν χαρακτηριστικό μακρύ ποδίσκο. Στην Ελλάδα βρίσκεται σε χαμηλές ορεινές περιοχές και σε υψόμετρο από 800-1000 μέτρα. Είναι γνωστή και με τις ονομασίες ρουπάκι, ρένια και ροτούκι.

ΔΡΥΣ Η ΑΠΟΔΙΣΚΗ

Η δρυς η απόδισκη με ελληνική επιστημονική ονομασία δρυς η πετραία και με λατινική ονομασία Quercus petraea, κοινός «δέντρος». Διαφέρει από την ποδισκοφόρο στο ότι τα βαλανίδια της δεν έχουν ποδίσκο.

ΔΡΥΣ Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ

Δρυς η Μακεδονική με ελληνική επιστημονική ονομασία δρυς η τρωική και λατινική ονομασία  Quercus trojana). Φτάνει σε ύψος τα 20 μέτρα και βρίσκεται στις περιοχές των Βαλκανίων. Στην Ελλάδα βρίσκεται με μεμονωμένα δέντρα σε δασικές περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης.

ΔΡΥΣ Η ΚΗΡΡΙΣ

Η δρυς η κηρρίς με λατινική ονομασία Quercus cerris, κοινός «τσέρος». Συγγενικό είδος με τα προηγούμενα. Βρίσκεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στην Ελλάδα είναι αναμεμειγμένη με άλλα δέντρα. Γνωστή και με τις ονομασίες «τσέρο» και «ρουπάκι». Ο φλοιός της έχει βαθιές, ευθύγραμμες ρωγμές και τα βελανίδια της είναι μεγάλα, μακριά με κύπελλο που φέρει πολλά λέπια. Το είδος αυτό το αναφέρει και ο Θεόφραστος με το όνομα Αλοίφιος, ή Ασπρίς.

ΛΑΤΖΙΑ

Η λατζιά με ελληνική επιστημονική ονομασία δρυς η κληθρόφυλλη,και  λατινική ονομασία Quercus alnifolia, είναι θαμνώδες αειθαλές ενδημικό είδος της Κύπρου.

ΠΟΥΡΝΑΡΙ

Το πουρνάρι, ή πιρνάρι, ή πρίνος με ελληνική επιστημονική ονομασία δρυς η κοκκοφόρος και  λατινική ονομασία Quercus coccifera. Θαμνώδης, αείφυλλος, σκληρόφυλλος θάμνος με ευρεία εξάπλωση στην περιοχή της Μεσογείου. Σημαντικότερη ποικιλία αυτού είναι ο «χαμόπρινος» της οποίας το μεν ξύλο χρησιμοποιείται στη παραγωγή κάρβουνου, οι δε νεαροί βλαστοί του ως τροφή αιγοπροβάτων. Επίσης ο φλοιός της ρίζας του είναι βυρσοδεψικός, ενώ το σπέρμα του είναι βαφικό. Πιο συγκεκριμένα βαφικό δεν είναι το σπέρμα του βελανίδι, αλλά οι πορφυροί κόκκοι που σχηματίζονται στα φύλλα των νέων βλαστών , όταν εναποθέτει σ'αυτά τα αυγά του καποιο έντομο, και ακολούθως μετασχηματίζονται σε κόκκινους κόκκους, εξ ού και το όνομα κοκκοφόρος- coccifera. Είναι φαινόμενο σχετικό με τις κικκίδες, που σχηματίζονται στα φύλλα άλλων δρυών γνωστό ως «πρινοκόκι». Άλλες ονομασίες αυτού του είδους είναι: κατσόπρινος, κατσιδοπίρναρο κ.ά.

ΔΡΥΣ Η ΒΑΦΙΚΗ

Η δρυς η βαφική με λατινική ονομασία Quercus infectoria, ημιφυλλοβόλο δέντρο με εξάπλωση από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου μέχρι το ΝΔ Ιράν.

ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΗ ΔΡΥΣ

Η πλατύφυλλη δρυς ή μεσές με λατινική ονομασία Quercus frainetto, έχει μέσο μέγεθος βελανιδιού. Απαντάται στη Βαλκανική, στην Ιταλία, στην Ουγγαρία και στη Βορειοδυτική Τουρκία.

ΧΝΟΩΔΗΣ ΔΡΥΣ

Η χνοώδης δρυς με λατινική ονομασία Quercus pubescens. Είναι κοινό είδος σε όλη την Ελλάδα.

ΒΑΦΙΚΗ ΔΡΥΣ

Η βαφική δρυς με λατινική ονομασία Quercus infectoria. Το είδος απαντάται, στην Ελλάδα, μόνο στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.

ΑΡΙΑ

Η αριά με λατινική ονομασία  Quercus ilex, αείφυλλο είδος με δερματώδη φύλλα.

QUERCUS AUCHERI

Η Quercus aucheri, που απαντάται, στην Ελλάδα, μόνο στα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου.

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ

Η Βαλανίς ή Βάλανος, θεωρούνταν η Νύμφη του δέντρου της βελανιδιάς και μία από τις Αμαδρυάδες νύμφες, κόρες του Όξυλου που ήταν πνεύμα του δάσους και της Αμαδρυάδας. Η βελανιδιά αποτελούσε το ιερό δένδρο του Διός. Για το λόγο αυτό θεωρούνταν ιερό στην αρχαία Μακεδονία και μάλιστα πολλά χρυσά στεφάνια που έχουν βρεθεί και χρησιμοποιούνταν σε τελετές και ως ταφικά κτερίσματα, ήταν στεφάνια βελανιδιάς, με κορυφαίο το στεφάνι βελανιδιάς του Βασιλιά Φιλίππου Β' της Μακεδονίας, που βρέθηκε στον βασιλικό τύμβο των Αιγών, στη σημερινή Βεργίνα. Επίσης η μαντική δρυς θεωρούνταν πως αποτελούσε την κατοικία του Δία στη Δωδώνη. Λόγω της μεγάλης ζωής των αιωνόβιων αυτών δένδρων (μια υγιής βελανιδιά φτάνει μέχρι και τα 1000 χρόνια!), αλλά και λόγω της χρησιμότητας οι λαοί τίμησαν και δόξασαν το δένδρο αυτό στους μύθους και τις θρησκείες τους αφιερώνοντας την δρυ στον κύριο θεό τους. Στην ελληνική μυθολογία οι δρύες αναφέρονται πολύ συχνά. Η βελανιδιά ήταν το ιερό δένδρο των αρχαίων Ελλήνων. 

Το ιερό δένδρο της Γαίας και αργότερα του παντοδύναμου Δία. Η δρυς ήταν δένδρο αφιερωμένο στο θεό του κεραυνού γιατί από παλιά είναι γνωστή η αντοχή του δέντρου στον κεραυνό και ακόμα ίσως η έλξη του. Η δρυς ήταν το ιερό προφητικό δένδρο του Μαντείου της Δωδώνης, του Δωδωνιαίου Δία, του αρχαιότερου μαντείου στον κόσμο. Σχετικά με την ίδρυση του μαντείου της Δωδώνης ο Hρόδοτος (Iστορ. B, 54-57) αναφέρει ότι δύο ιέρειες των Θηβών της Αιγύπτου πουλήθηκαν δούλες, η μια στους Λιβύους και η άλλη στους Θεσπρωτούς. H πρώτη ίδρυσε το μαντείο του Άμμωνος Διός στην όαση Σίουα, η δεύτερη έκτισε, κάτω από μια βελανιδιά που φύτρωσε μόνη της, ένα ιερό του Διός στη Δωδώνη. Αργότερα, αφού έμαθε καλά ελληνικά, έκτισε εκεί και το μαντείο. Kαι να πώς ερμηνεύει την τοπική παράδοση για τη μαύρη περιστερά που λαλούσε ανθρώπινα: η περιστερά δεν είναι άλλη από την Αιγυπτία, που αρχικά μιλούσε «βαρβαρικά», κάτι ακατάληπτο που έμοιαζε με γλώσσα πουλιών, και αργότερα μίλησε «ανθρώπινα», δηλαδή ελληνικά. Οι χρησμοί δίνονταν με την ερμηνεία του θροΐσματος των φύλλων της βελανιδιάς, του κελαρύσματος του νερού στης ιεράς Ναϊου Πηγής, των κρωγμών των ιερών περιστεριών που φώλιαζαν στην Φηγό (βελανιδιά). Γύρω από την Δωδωνιαία δρυ λέγεται ότι οι οι ιερείς του εκτελούσαν το τελετουργικό τους γυμνόποδες, φορώντας μάλλινα, λευκά παντελόνια, σαν σκελέες και γίδινο γιλέκο. Σύμφωνα με το μύθο, από την Ιερά Φηγό του Μαντείου της Δωδώνης που είχε την ικανότητα να προφητεύει το μέλλον, πήρε η θεά Αθηνά το κομμάτι ξύλου που έβαλε στην πλώρη της Αργούς κατά την Αργοναυτική εκστρατεία. 

Δεν είναι τυχαίο ότι ετυμολογικά η λατινική και επιστημονική ονομασία της δρυός, που είναι quercus, σημαίνει ότι από αυτό το δέντρο οι θεοί μπορούν να απαντούν ερωτήσεις (quaere στα λατινικά, queries στα αγγλικά) για το μέλλον. Οι Δρυάδες και οι Αμαδρυάδες ήταν νύμφες του δάσους . Αυτά τα θηλυκά πνεύματα της φύσης πιστεύονταν ότι κατοικούσαν σε δένδρα και δάση και ιδιαίτερα σε βελανιδιές. 

Πολλές ιστορίες και μύθοι για τα πλάσματα αυτά συναντάμε στην ελληνική λαογραφία. Οι άνθρωποι ισχυρίζονταν ότι οι Αμαδρυάδες πέθαιναν ταυτόχρονα με τα δένδρα και τις θεωρούσαν όντα που μπορούσαν να διαδραματίσουν ρόλο μεσάζοντα ανάμεσα στους θεούς. Σε ορισμένες μυθικές παραδόσεις διατηρήθηκε η ανάμνησις Αμαδρυάδων που είχαν παρακαλέσει κάποιον ήρωα για να σώσει το δένδρο τους ή μνημονεύεται η τιμωρία που έπληξε τους ανθρώπους οι οποίοι είχαν κόψει ένα δένδρο, περιφρονώντας τις παρακλήσεις της Νύμφης. 

Τέτοιοι μύθοι είναι του Ροίκου, του Οξύλου και της Δρυόπης. Ο Ροίκος είναι ο ήρωας μιας ερωτικής περιπέτειας με τις Αμαδρυάδες. Υπήρχε μια δρυς, τόσο γέρικη, λέγει ο μύθος, που ήταν έτοιμη να πέσει. Ο Κένταυρος Ροίκος έβαλε τους δούλους του να την στηρίξουν με πασσάλους και να την φροντίσουν. Μ’ αυτή την ενέργεια ο Ροίκος έσωσε την ζωή των Αμαδρυάδων, που η ύπαρξή τους ήταν συνδεδεμένη με την ύπαρξη της βελανιδιάς. 

Για να τον ευχαριστήσουν οι Νύμφες, του πρόσφεραν την αμοιβή που θα ζητούσε. Εκείνος εζήτησε την αγάπη τους και εκείνες δέχθηκαν. Του επέστησαν όμως την προσοχή ότι δεν θα δέχονταν καμμία απιστία από την πλευρά του. Σύνδεσμος ανάμεσά τους ορίσθηκε μία μέλισσα που θα έκανε χρέη αγγελιαφόρου. Μια ημέρα λοιπόν η μέλισσα πήγε να συναντήσει τον Ροίκο για να του μεταφέρη το μήνυμα των Νυμφών. Ο Ροίκος όμως, την στιγμή που τον ευρήκε η μέλισσα, έπαιζε πεσσούς. Απασχολημένος με το παιγνίδι την δέχθηκε πολύ άσχημα. Η μέλισσα τον ετσίμπησε στα μάτια και ο Ροίκος τυφλώθηκε. Η βελανιδιά υπήρξε επίσης το ιερό δένδρο των ελληνικών βασιλικών οίκων της Μακεδονίας, ιστορικά και αρχαιολογικά αποδεδειγμένο αυτό με το πλήθος ευρημάτων τα οποία βρέθηκαν στους βασιλικούς μακεδονικούς τάφους. Τα φύλλα της αποτέλεσαν τις διακοσμήσεις χρυσών στεφάνων και ιδίως του χρυσού στεφανιού του βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου Β΄. Εξάλλου η λέξη δρυίδης (Druid), όπως και η λέξη Δρυιδισμός, δηλαδή το μυστικιστικό τάγμα ιερωμένων της κέλτικης θρησκείας, .προέρχονται από την λέξη δρυ. 

Κατ’ άλλους προέρχεται από την σανσκριτική λέξη druma = βελανιδιά (δρυς), το ιερότερο δέντρο των Δρυίδων ή dru = δέντρο. Η Γαλλική λέξη druiah σημαίνει “σοφός άνθρωπος”. Τέλος η λέξη μπορεί να προέρχεται από τα «dru» και «vid» που σημαίνουν αυτόν που βλέπει καλά, τον οξυδερκή ή μεταφορικά το μάγο. Κατά την Ιρλανδική παράδοση «druid» σημαίνει μάγος. Για του Πέρσες το πνεύμα της νύχτας ή του σκότους ονομάζεται Druh. Στα Ουαλικά, drud σημαίνει “αυτός που εξαγνίζει”. Γενικά Δρυίδης στην Κέλτικη παράδοση σήμαινε “ο σοφός των δέντρων” ή και “σοφός της Βελανιδιάς”. Οι διδασκαλίες των Δρυίδων μοιάζουν πολύ με αυτές του Πυθαγόρα. Δίδασκαν την ύπαρξη μιας μελλοντικής κατάστασης ανταμοιβών και τιμωρίας, την αθανασία της ψυχής και την μετενσάρκωση. 

Οι Δρυΐδες κατά τον εορτασμό του νέου έτους στόλιζαν βελανιδιά. Όλος ο κόσμος ερχόταν στο δάσος και ο αρχιερέας ανέβαινε στο δένδρο και έκοβε με χρυσό κλαδευτήρι κομμάτια δρυ που ονομαζόντουσαν Ιξόν, το οποίο μοίραζαν στον λαό λέγοντας «A gui l’an neuf», δηλαδή «στη Βελανιδιά το Νέο Έτος». επειδή θεωρούσαν τη δρύ ιερή.

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ ΣΕ ΣΙΤΟΧΩΡΑΦΑ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΠΟΔΕΣ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΛΑΝΑΡΙ ΣΤΑ Π...

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΑ ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

Θέλετε ένα κατάλογο για να βλέπετε εύκολα πιο αγριολούλουδο είναι αυτό που βλέπετε? Ωραία, σας το ετοιμάσαμε και σας το παρουσιάζουμε.......................

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

ΑΚΑΝΘΑ

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΛΘΑΙΑ

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΝΕΜΩΝΗ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΝΘΕΜΙΣ

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΝΘΟΥΡΙΟ

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΑΡΙΣΤΟΛΟΧΙΑ

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΕΝΤΕΛΒΑΪΣ

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΕΥΦΟΡΒΙΑ

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΕΥΦΟΡΒΙΑ Η ΔΕΝΔΡΟΕΙΔΗΣ

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΕΥΦΟΡΒΙΑ Η ΗΛΙΟΣΚΟΠΙΑ

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΙΡΙΣ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΚΑΠΠΑΡΙΣ

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΚΑΠΠΑΡΙΣ Η ΑΚΑΝΘΩΔΗΣ

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΚΑΛΛΕΝΤΟΥΛΑ

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΚΑΜΠΑΝΟΥΛΑ

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΚΡΙΝΟ

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΚΡΟΚΟΣ

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΚΥΚΛΑΜΙΝΟ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΚΥΚΛΑΜΙΝΟ ΤΟ ΓΡΑΙΚΟ

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΚΥΚΛΑΜΙΝΟ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΌ

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΛΑΓΟΧΟΡΤΟ

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΜΟΛΟΧΑ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΟΡΝΙΘΟΓΑΛΟ

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΟΡΧΙΔΕΑ

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΑΙΩΝΙΑ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΑΙΩΝΙΑ Η ΡΟΔΙΑ

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΑΠΑΡΟΥΝΑ

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΕΡΙΚΟΚΛΑΔΑ

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΤΕΥΚΤΡΟ ΤΟ ΠΟΛΙΟ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌΤΕΡΑ ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣ

Σίγουρα εάν έχετε περπατήσει στην ελληνική ύπαιθρο, ανεξάρτητα από περιοχή και υψόμετρο την περίοδο από τέλος Μαρτίου μέχρι τέλος Ιουνίου, θα έχετε σταματήσει προσωρινά σε κάποια σημεία να χαζέψετε τα πολύχρωμα αγριολούλουδα που «κάνουν την διαφορά στην λεγόμενη ελληνική άνοιξη». Μόνο σε αυτές τις περιπτώσεις και αναλογιζόμενος εικόνες σαν αυτές που βλέπεις την άνοιξη στις πλαγιές του Λανάρι, του Χορτιάτη και άλλων περιοχών γύρω από την Θεσσαλονίκη λες με σιγουριά ότι τελικά αυτός ο τόπος είναι ευλογημένος. Εμείς περπατώντας σε μία πλαγιά του Λάναρη τον Μάιο του 2019 και βλέποντας αυτά τα εκατοντάδες διαφορετικά πολύχρωμα αγριολούλουδα αποφασίσαμε να κάνουμε μία γρήγορη παρουσίαση με τα σημαντικότερα από αυτά. Πιστεύουμε να σας φανεί ενδιαφέρουσα.

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌΤΕΡΑ ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣ

ΑΚΑΝΘΑ

Η Άκανθα είναι γένος αγριολούλουδων, πολύ συνηθισμένη στον μεσογειακό χώρο. Είναι πολυετές φυτό με περίοδο ανθοφορίας από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούλιο. Αναπτύσσεται συνήθως σε χαμηλότερα υψόμετρα και σε παραθαλάσσιες περιοχές. Τα άνθη του φυτού αναπτύσσονται πάνω στον κεντρικό όρθιο βλαστό.

ΑΛΘΑΙΑ

Η Αλθαία είναι γένος αγριολούλουδων πολύ διαδεδομένο κυρίως στη νότια Ευρώπη αλλά υπάρχει αυτοφυές και στην Αυστραλία και την Ασία. Λέγεται επίσης και δεντρομολόχα. Είναι ιθαγενή φυτά των εύκρατων περιοχών, συγγενικά με τη μολόχα, από την οποία διακρίνονται εύκολα. Πρόκειται για πόες ή θάμνους με φύλλα παλαμοειδή, χνουδωτά, με οδοντωτά ή πριονωτά χείλη. Είναι πολυετή φυτά με πολύ ψηλό όρθιο βλαστό, ο οποίος καλύπτεται από μεγάλα άνθη κατά μήκος του. Τα άνθη της Αλκέας είναι συνήθως κόκκινα, ροζ ή ιώδη και έχουν σχήμα χωνιού και διάμετρο μέχρι 10 εκατοστά που ευδοκιμούν σε περιοχές μέσου και χαμηλού υψομέτρου. Η περίοδος ανθοφορίας της Αλκέας είναι από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούλιο. Η συλλογή των φύλλων πραγματοποιείται στο τέλος του καλοκαιριού, των ανθέων κατά τη διάρκεια τις ανθοφορίας και της ρίζας το φθνιπόπωρο μετά το δεύτερο έτος ζωής του.

ΑΝΕΜΩΝΗ

Η ανεμώνη ή ανεμώνα είναι αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο φυτό, ανήκει δε στην οικογένεια των Βατραχιίδων ή Ρανουγκουλίδων της τάξης των Bατραχιωδών. Είναι εξαπλωμένη σε ολόκληρο τον κόσμο, είτε ως αυτοφυής είτε ως καλλιεργούμενη, αλλά βασικά βρίσκεται στις δασικές εκτάσεις και τα λιβάδια των βόρειων και εύκρατων περιοχών. Η ονομασία ανεμώνη προέρχεται από τη λέξη άνεμος εξ αιτίας της υπόθεσης που έκαναν οι Αρχαίοι Έλληνες ότι τα φυτά αυτά άνθιζαν μόνον όταν φυσούσε άνεμος. Υπάρχουν 150 περίπου είδη ανεμώνης. Πολλές ποικιλίες καλλιεργούνται σε κήπους και πάρκα για τα όμορφα άνθη τους. Από τα αυτοφυή είδη αρκετά είναι δηλητηριώδη. Η ανεμώνη, όμως τρώγεται εάν βραστεί στους 100 βαθμούς ή εάν τσιγαριστεί μαζί με μισό κιλό κρεμμύδι. Επίσης είναι γέμιση για παραδοσιακή πίτα του Ουζμπεκιστάν.

ΑΝΘΕΜΙΣ

Η Ανθεμίς είναι γένος αρωματικών ανθοφόρων φυτών της οικογένειας των Συνθέτων, στενά συγγενικό του γένους Chamaemelum, που περιλαμβάνει περίπου 170-180 είδη, ενδημικά των χωρών της Μεσογείου και της νοτιοδυτικής Ασίας ανατολικά μέχρι το Ιράν. Ορισμένα είδη έχουν εγκλιματιστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο και άλλα μέρη του κόσμου.

ΑΝΘΟΥΡΙΟ

Το ανθούριο είναι γένος φυτών με πάνω από 700 είδη και ανήκει στην οικογένεια των Αροΐδών. Από τα δάση της τροπικής Αμερικής προερχόμενο , ανακαλύφτηκε από τον βοτανολόγο Heinrich Wilhelm Schott το 1829. Πολυετή φυτά , ποώδη , αναρριχώμενα και έρποντα με μακριά και πλατιά φύλλα. Τα ανθούρια με το πολύ πλούσιο φύλλωμα τους και τα χρωματιστά μεγάλα άνθη τους που μοιάζουν με κρίνα είναι σήμερα από τα πολύ κοινά διακοσμητικά φυτά εσωτερικού χώρου. Στις ταξιανθίες τους βρίσκει κανείς μεγάλη ποικιλία εντυπωσιακών χρωματισμών.

ΑΡΙΣΤΟΛΟΧΙΑ

Η Αριστολοχία είναι ένα μεγάλο γένος λουλουδιών με περισσότερα από 500 είδη. Το όνομα της προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις άριστος + λοχεία γιατί στην αρχαιότητα πίστευαν ότι διευκόλυνε τον τοκετό. Με αντίστοιχό όνομα συναντάται και στα αγγλικά, όπου ονομάζεται birthwort, που σημαίνει βότανο της γέννας. Οι αριστολοχίες έχουν ύψος μέχρι 70 εκατοστά, ενώ υπάρχουν και κάποιες αναρριχώμενες. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι το άνθος τους με το σωληνοειδές σχήμα, που πλαταίνει στο χείλος. Συνήθως είναι ανοιχτόχρωμο στο ξεκίνημα του και καταλήγει σε μωβ ή καφέ αποχρώσεις στις άκρες του. Τα φύλλα του φυτού έχουν καρδιοειδές σχήμα. Η περίοδος ανθοφορίας του είναι νωρίς την άνοιξη. Οι αριστολοχίες αναπτύσσονται συνήθως σε χαμηλότερα και μεσαία υψόμετρα. Είναι διεσπαρμένα φυτά στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα υπάρχουν δέκα είδη αριστολοχίας. Από αυτές η Αριστολοχία η κρητική (Aristolochia cretica) και η Αριστολοχία η στρογγυλή (Aristolochia rotunda) είναι ενδημικά είδη της Ελλάδας. Κάποια είδη του φυτού καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά.

ΕΝΤΕΛΒΑΪΣ

Το εντελβάις είναι μικρό, άσπρο και χνουδωτό φυτό με άοσμα άνθη, που υπάγεται στην οικογένεια των συνθέτων. Όταν καλλιεργείται σε πεδινά εδάφη, τα κοτσάνια του γίνονται μακρύτερα και η ανάπτυξή του άχαρη γιατί χάνει το συμπαγές σχήμα του και τη χνουδωτή υφή στα πέταλα του. Οι δύο κύριες ποικιλίες αυτού του λουλουδιού είναι το Gnaphalium leontopodium και το Leontopodium alpinum. Αντιπροσωπεύεται από τριάντα και πλέον είδη, από τα οποία μόνο δύο υπάρχουν στην Ευρώπη.

ΕΥΦΟΡΒΙΑ

Η ευφορβία είναι μεγάλο γένος φυτών της οικογένειας των Ευφορβιοειδών (Euphorbiaceae), που αντιπροσωπεύονται στην Ελλάδα με περισσότερα από 40 είδη. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των ευφορβιών αποτελεί η ταξιανθία τους που έχει σχήμα κυπέλλου γι'αυτό και ονομάζεται κυάθιο από την αρχαία ελληνική λέξη για το κύπελλο.

ΕΥΦΟΡΒΙΑ Η ΔΕΝΔΡΟΕΙΔΗΣ

Η Euphorbia dendroides, πιο γνωστή ως γαλατσίδα, είναι φυτό του γένους Euphorbia, που συναντάται κυρίως σε απότομα βράχια. Το όνομά της προέρχεται από το παχύρρευστο και καυστικό υγρό που βγάζουν τα στελέχη τους σαν κόβονται και που μοιάζει σαν γάλα. Το υγρό αυτό είναι δηλητηριώδες και χρησιμοποιείται από ορισμένους ψαράδες για να ναρκώνουν τα ψάρια. Έχει ανοικτοπράσινα φύλλα και ταξιανθία (κυάθιο) που μοιάζει με κύπελλο, με ελλιπή μονογενή άνθη. Ο Ιπποκράτης θεωρούσε τη γαλατσίδα υπεύθυνη για την ελονοσία.

ΕΥΦΟΡΒΙΑ Η ΗΛΙΟΣΚΟΠΙΑ

Η Ευφορβία η ηλιοσκόπια είναι φυτό της οικογένειας των Ευφορβιοειδών. Είναι μονοετές φυτό με μέγεθος μεταξύ 10 και 50 εκατοστών. Το όνομά της το οφείλει στον Διοσκουρίδη, που την ονόμασε έτσι λόγω της ιδιότητάς της να στρέφεται προς τον ήλιο. Είναι πολύ διεσπαρμένο φυτό στον μεσογειακό χώρο. Η περίοδος ανάπτυξης και ανθοφορίας του φυτού είναι μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουνίου. Το φυτό είναι δηλητηριώδες και αυτό αποτελεί το μέσο άμυνάς του απέναντι στα φυτοφάγα ζώα.

ΙΡΙΣ

Η ίρις είναι γένος αγγειόσπερμων μονοκοτυλήδονων φυτών, της τάξης των Λειριωδών (Liliales), της οικογένειας των Ιριδοειδών που περιλαμβάνει περί τα 100 είδη πολυετών πoών στις εύκρατες χώρες. Είναι φυτά ριζωματικά, κονδυλόρριζα με μακρά και στενά φύλα και άνθη πολύχρωμα και πολύσχημα μονομερή ή κατά ταξιανθία σε μακρά στελέχη. Τα σπέρματα, οι ρίζες και τα φύλλα των περισσοτέρων εξ αυτών περιέχουν μια τοξική ουσία στην οποία οφείλονται πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες καθώς και μια πτητική κετόνη, την ιράνη, στην οποία οφείλονται οι αρωματικές τους ιδιότητες. Το γένος είναι πολύ διαδεδομένο σε όλη την βόρεια εύκρατη ζώνη. Οι οικότοποί τους ποικίλλουν σημαντικά, και κυμαίνονται από τα κρύα και τα ορεινά περιοχές με χλοώδεις εκτάσεις, λιβάδια και όχθες ποταμών της Ευρώπης, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, την Ασία και σε όλη τη Βόρεια Αμερική. Οι ίριδες είναι πολυετή ποώδη φυτά, που αυξάνονται με έρποντα ριζώματα (ριζωματώδεις ίριδες), ή, σε ξηρότερα κλίματα, από βολβούς (βολβώδεις ίριδες). Έχουν μακριά, όρθια στελέχη ανθοφορίας, τα οποία μπορεί να είναι απλά ή διακλαδισμένα, στερεά ή κούφια, και ίσια ή έχουν μια κυκλική διατομή. Τα ριζωματώδη είδη έχουν συνήθως 3-10 βασικά, ξιφοειδή φύλλα και αναπτύσσονται σε πυκνές συστάδες. Τα βολβώδη είδη έχουν κυλινδρικά φύλλα βάσης.

ΚΑΠΠΑΡΙΣ

Η κάππαρις είναι γένος, αγγειόσπερμων, δικότυλων φυτών που ανήκει στην οικογένεια των Καππαρίδων και στην τάξη των Καππαρωδών, με 200 είδη δέντρων αλλά κυρίως θάμνων. Τα περισσότερα είδη φέρουν αγκάθια και βρίσκονται σε βραχώδεις και άνυδρες περιοχές των τροπικών και εύκρατων περιοχών της γης. Ορισμένα από τα είδη είναι έρποντα ή αναρριχητικά. Στην ονομασία Κάππαρη απαντούν:

Αγκαθωτός θάμνος που απαντά στις ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου, από τον οποίο προέρχεται η κάππαρη του εμπορίου (οικογ. Καππαρίδες)

Ονομασία των κλειστών ανθοφόρων οφθαλμών του φυτού κάππαρη, διατηρημένοι σε άλμη ή σε ξύδι, τρώγονται ως καρύκευμα.

ΚΑΠΠΑΡΙΣ Η ΑΚΑΝΘΩΔΗΣ

Η κάππαρις η ακανθώδης (Λατινική ονομασία: Capparis spinosa) είναι πολυετές (perennial) φυτό που φέρει στρογγυλεμένα, σαρκώδη φύλλα και μεγάλα λευκά προς ροζ-λευκά άνθη. Το φυτό είναι γνωστό για τους βρώσιμους ανθοφόρους οφθαλμούς (μπουμπούκια) (κάππαρη), που χρησιμοποιούνται συχνά ως καρύκευμα και τους καρπούς (μούρα κάππαρης), από τα οποία και τα δύο συνήθως καταναλώνονται τουρσί. Άλλα είδη του είδους κάππαρις (Capparis), επίσης συλλέγονται μαζί όπως η Κ. η ακανθώδης για τους βρώσιμους ανθοφόρους οφθαλμούς και τους καρπούς τους. Άλλα μέρη του είδους Κάππαρις, χρησιμοποιούνται στην παρασκευή φαρμάκων και καλλυντικών. Η κάππαρις η ακανθώδης έχει βρεθεί σε άγρια κατάσταση στη Μεσόγειο, Ανατολική Αφρική, Μαδαγασκάρη, Νότιο-Δυτική και Κεντρική Ασία, Ιμαλάια, Νησιά του Ειρηνικού, Ινδοϊμαλάια και Αυστραλία.[5] Είναι παρούσα σε όλες σχεδόν τις χώρες της λεκάνης της Μεσογείου και περιλαμβάνεται στη χλωρίδα των περισσοτέρων εξ αυτών, αλλά αν είναι αυτόχθονη στην περιοχή αυτή είναι αβέβαιο. Αν και η χλωρίδα της περιοχής της Μεσογείου έχει σημαντικό ενδημισμό, ο θάμνος κάππαρης θα μπορούσε να προέρχεται από τις τροπικές περιοχές και να έχει εγκλιματιστεί αργότερα στη λεκάνη της Μεσογείου. Η ταξινομική κατάσταση στα είδη είναι αμφιλεγόμενη και αδιακανόνιστη. Τα είδη εντός του γένους κάππαρις, είναι εξαιρετικά μεταβλητά και άλλα είδη υβριδίων ήταν κοινά σε όλη την εξελικτική ιστορία του γένους. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι συγγραφείς έχουν θεωρήσει την C. spinosa να αποτελείται από πολλαπλά διακριτά είδη, άλλοι, ότι η ταξινομική βαθμίδα είναι ένα μόνο είδος με πολλαπλές ποικιλίες ή υποείδη ή ότι η ταξινομική βαθμίδα C. spinosa είναι ένα υβρίδιο μεταξύ της C. orientalis και C. sicula.

ΚΑΛΕΝΤΟΥΛΑ

Η καλέντουλα είναι ένα όμορφο αγριολούλουδο, πολύ συνηθισμένο στην Ευρωπαϊκή ύπαιθρο. Ανήκει στην οικογένεια των σύνθετων που αποτελούν την μεγαλύτερη οικογένεια στο φυτικό βασίλειο. Είναι συγγενικό φυτό με τη μαργαρίτα. Η καλέντουλα είναι μονοετές φυτό με άνθη έντονα κίτρινα ή πορτοκαλί. Η περίοδος ανθοφορίας της είναι πολύ μεγάλη και κρατάει από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Οκτώβριο. Η καλέντουλα αναπτύσσεται κυρίως σε χαμηλότερα υψόμετρα και συναντάται σε χωράφια, πλαγιές και άκρες δρόμων. Χρησιμοποιείται επίσης και ως καλλωπιστικό.

ΚΑΜΠΑΝΟΥΛΑ

Η Καμπανούλα αποτελεί γένος ιδιαίτερα όμορφων αγριολούλουδων της Ευρώπης. Η μεγαλύτερη ποικιλία του είδους εντοπίζεται στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Μόνο στην Ελλάδα υπάρχουν 70 είδη καμπανούλας. Το είδος περιλαμβάνει μονοετή, διετή και πολυετή φυτά, συνήθως με ύψος από 5 έως 40 εκατοστά. Κάποια είδη αναπτύσσονται σε σχισμές βράχων ενώ άλλα αναπτύσσονται στους αγρούς. Φυτρώνει κυρίως σε ενδιάμεσα υψόμετρα και σπάνια σε παραθαλάσσιες περιοχές. Τα άνθη της καμπανούλας είναι συνήθως μωβ και έχουν πέντε πέταλα.

ΚΡΙΝΟ

Τo Κρίνo είναι μία μεγάλη κατηγορία ιδιαίτερα όμορφων αγριολούλουδων με παγκόσμια εξάπλωση. Στην Ελλάδα υπάρχουν πέντε είδη κρίνων, τα περισσότερα στη Βόρεια Ελλάδα. Το είδος περιλαμβάνει μονοετή, διετή και πολυετή φυτά με ύψος που αγγίζει και το 1 μέτρο. Αναπτύσσονται σε μέσα ή μεγάλα υψόμετρα. Τα κρίνα είναι βολβώδη φυτά. Έχουν συνήθως ψηλό βλαστό με άνθος στην κορυφή. Το άνθος τους αποτελείται συνήθως από έξι πέταλα και είναι στραμμένο με μία ελαφριά κλίση προς το έδαφος. Έχει έντονα χρωματισμένους κίτρινους ανθήρες. Τα περισσότερα είδη κρίνων ανθίζουν κατά τη διάρκεια της άνοιξης και κάποια προς το τέλος του καλοκαιριού. Από τα γνωστότερα είδη κρίνου είναι το Λείριον το πάλλευκο (Lilium candidum) που είναι περισσότερο γνωστό ως "κρινάκι της Παναγίας". Έχει ύψος μέχρι ένα μέτρο και λευκό άνθος. Πολύ εντυπωσιακό είδος είναι το Λείριον της Ροδόπης ή Κρίνος της Ροδόπης (Lilium rhodopaeum). Είναι φυτό ενδημικό της ελληνικής και βουλγαρικής Ροδόπης. Ανθίζει τον Ιούνιο. Τα άνθη του είναι πάντα κίτρινα και φτάνουν σε μέγεθος τα 10 εκ. περίπου. Ο βλαστός σπάνια ξεπερνά τα 80 εκ. και στην κορυφή του βγαίνουν 1-5 άνθη. Είναι από τα πιο σπάνια και απειλούμενα φυτά του Εθνικού Πάρκου Οροσειράς Ροδόπης και για το λόγο αυτό δεν πρέπει να κόβεται ή να ξεριζώνεται.

ΚΡΟΚΟΣ

Ο κρόκος γνωστός και με τις ονομασίες ζαφορά και σαφράνι είναι φυτό από το οποίο παράγεται ένα από τα πιο ακριβά μπαχαρικά που υπάρχουν στον κόσμο. Το σαφράν(ι) προέρχεται από τον ύπερο του άνθους του φυτού κρόκος, η επιστημονική ονομασία του οποίου είναι Κρόκος ο ήμερος το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Ιριδoειδών.

ΚΥΚΛΑΜΙΝΟ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

To Κυκλάμινο της υπαίθρου είναι ένα από τα ομορφότερα αγριολούλουδα της Ευρώπης. Στην Ελλάδα συναντώνται πέντε είδη κυκλάμινου. Είναι πολυετές φυτό με μωβ άνθη ή σπανιότερα λευκά και χαρακτηριστικά καρδιοειδή φύλλα με εντυπωσιακούς χρωματισμούς. Κάποια είδη κυκλαμίνου ανθίζουν την Άνοιξη και κάποια άλλα Φθινόπωρο. Φύονται από παραθαλάσσιες περιοχές μέχρι και σε υψόμετρα άνω των 1000 μέτρων στην ύπαιθρο. Το πιο κοινό είδος κυκλάμινου στην Ελλάδα είναι το Κυκλάμινο το Γραικό. Το συγκεκριμένο κυκλάμινο ανθίζει την φθινοπωρινή περίοδο και έχει πυκνά μωβ άνθη. Αναπτύσσεται σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο και είναι ιδιαίτερα διεσπαρμένο σε χέρσες περιοχές. Το επίσης συνηθισμένο κυκλάμινο το Κυκλάμινο το Κισσόφυλλο αναπτύσσεται σε μεγαλύτερα υψόμετρα από το προηγούμενο και η περίοδος ανθοφορίας του είναι επίσης το Φθινόπωρο. Η διαφορά του με το Κυκλάμινο το Γραικό είναι ότι τα φύλλα του δεν είναι καρδιοειδή αλλά σχηματίζουν ελαφριές γωνίες.

ΚΥΚΛΑΜΙΝΟ ΤΟ ΓΡΑΙΚΟ

Το Κυκλάμινο το Γραικό είναι το πιο κοινό είδος κυκλάμινου στην Ελλάδα. Την ονομασία του άλλωστε την οφείλει στο γεγονός ότι συναντάται κυρίως στην Ελλάδα καθώς και στα ανατολικά παράλια του Αιγαίου. Είναι πολυετές φυτό με μεγάλο κόνδυλο στην ρίζα από την οποία εκφύονται τα φύλλα και τα άνθη. Τα άνθη του είναι συνήθως ρόδινα και εντονότερα κόκκινα στην κάτω πλευρά τους. Τα φύλλα του είναι καρδιοειδή σκούρα πράσινα με όμορφες πρασινωπές ανοιχτόχρωμες αποχρώσεις σε συμμετρικούς σχηματισμούς. Το ύψος του φυτού δεν υπερβαίνει τα 15 εκατοστά. Η περίοδος ανθοφορίας του είναι από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Νοέμβριο. Η κοινή του ονομασία είναι λαγουδάκι.

ΚΥΚΛΑΜΙΝΟ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

Το Cyclamen cyprium, γνωστό και ως κυκλάμινο το κυπριακό, είναι ένα από τα 23 γνωστά είδη κυκλαμίνου. Είναι ενδημικό στο νησί της Κύπρου και έχει επιλεχθεί ως το εθνικό λουλούδι της χώρας. Το κυπριακό κυκλάμινο είναι πολυετές, ποώδες φυτό που μεγαλώνει από 7 έως και 15 εκατοστά σε ύψος. Έχει απλά και σαρκώδη φύλλα σε σχήμα καρδιάς. Η κάτω επιφάνεια των φύλλων έχει ένα χαρακτηριστικό πλούσιο μοβ ή κοκκινωπό χρώμα.

ΛΑΓΟΧΟΡΤΟ

Το λαγόχορτο είναι μονοετές, διετές ή πολυετές καλλωπιστικό φυτό το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Συνθέτων. Το φυτό είναι ιθαγενές στην περιοχή της Μεσογείου αλλά έχει εισαχθεί επιτυχημένα και σε άλλες περιοχές. Τα φύλλα και οι ρίζες του είναι εδώδιμες. Αποκαλείται επίσης «γένια του λαγού», «λαγομούστακα», «λαγονούρι», «σκούλος» και «γένια του τράγου». Το φυτό φτάνει σε ύψος μεταξύ 30-120 εκατοστών και οι ρίζες του είναι λευκές, σαρκώδεις και συνήθως διακλαδίζονται, σχηματίζοντας ριζώματα. Έχει ένα κεντρικό βλαστό, ο οποίος είναι συνήθως χωρίς διακλαδώσεις, που περιέχει ελαφρά πικρό, γαλακτώδη χυμό. Τα φύλλα του είναι ανοιχτοπράσινα, στενόμακρα και λογχοειδή, με βαθιά αυλάκωση στο μέσο. Τα άνθη του έχουν διάμετρο περίπου πέντε εκατοστά και περιβάλλονται από οκτώ πράσινα μακρόστενα βάκτρια, τα οποία είναι μακρύτερα από τα πέταλα. Έχουν ελαφρώς μωβ χρώμα. Είναι ερμαφρόδιτα και η επικονίαση γίνεται από έντομα. Τα άνθη είναι χαρακτηριστικά διότι ανοίγουν μόνο τις πρωινές ώρες και κλείνουν μετά το μεσημέρι.[3] Ο καρπός είναι αχαίνιο με μήκος τέσσερα εκατοστά και αυλακωτή επιφάνεια το οποίο φέρει μακριές τρίχες (πάππος).

ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ

Μαργαρίτα είναι κοινή ονομασία πολλών άγριων ή καλλιεργούμενων φυτών που ανήκουν στην οικογένεια των Συνθέτων και έχουν άνθη κατά κεφάλια, με εμφανή ακτινοειδή στεφάνη. Σε πολλές περιπτώσεις, οι μαργαρίτες φέρουν δύο ειδών άνθη: τα πρώτα έχουν ακτινωτή διάταξη και κίτρινο, συνήθως, χρώμα· περιβάλλουν τα δεύτερα, τα οποία είναι μικρά, σωληνόμορφα και συναθροίζονται για να σχηματίσουν έναν δίσκο. Σημαντικό ταξινομικό γνώρισμα αποτελεί το σχήμα των βρακτίων, τα οποία βρίσκονται κάτω από το άνθος και μοιάζουν με φύλλα. Τα φύλλα των μαργαριτών μπορεί να έχουν ποικιλία σχημάτων.

ΜΟΛΟΧΑ

Η μολόχα είναι το συνηθέστερο είδος Μαλάχης. Είναι ιδιαίτερα διεσπαρμένο φυτό σε όλη την λεκάνη της Μεσογείου και σε πολλά ακόμα μέρη. Αναπτύσσεται από την παράκτια ζώνη μέχρι αρκετά μεγάλο υψόμετρο. Η μολόχα έχει πυκνό φύλλωμα, με φύλλα παλαμοσχιδή και άνθη κυρίως ρόδινα, που φύονται από τον βλαστό. Η περίοδος ανθοφορίας της περιλαμβάνει όλη την περίοδο της άνοιξης και το ξεκίνημα του καλοκαιριού.

ΟΡΝΙΘΟΓΑΛΟ

Τo Ορνιθόγαλο (λέγεται και αστέρι της Βηθλεέμ λόγω σχήματος) είναι ένα ιδιαίτερα όμορφο αγριολούλουδο της Μεσογειακής υπαίθρου. Είναι συγγενικό λουλούδι με το κρίνο. Παγκοσμίως συναντάται μία μεγάλη ποικιλία ορνιθόγαλων, στην Ελλάδα μόνο υπάρχουν περισσότερα από 20 είδη. Τα Ορνιθόγαλα είναι βολβώδη φυτά με αστεροειδές άνθος το οποίο αποτελείται συνήθως από έξι πέταλα και είναι στραμμένο συνήθως προς τα πανω. Ο βλαστός τους είναι κοντός αλλά σε κάποιες ποικιλίες φτάνει και τα 60 εκατοστά. Το πιο διαδεδομένο είδος ορνιθόγαλου είναι το Ορνιθόγαλο της Ναρμπόν (Ornithogalum narbonense) το οποίο ανθίζει τους τελευταίους μήνες της άνοιξης και το ύψος του μπορεί να φτάσει τα 60 εκατοστά. Αναπτύσσεται από τα χαμηλά υψόμετρα και τις παραθαλάσσιες περιοχές μέχρι την ορεινή ζώνη. Πόλυ όμορφο ορνιθόγαλο και ενδημικό της Ελλάδας είναι το Ορνιθόγαλο το αττικό (Ornithogalum atticum). Συναντάται στην νότια Στερεά Ελλάδα, κυρίως στην Αττική και την Εύβοια και έχει εντυπωσιακά λευκά άνθη. Το ύψος του είναι χαμηλό, μέχρι 20 εκατοστά και ανθίζει την περίοδο του Απριλίου. Τα ορνιθόγαλα χρησιμοποιούνται συχνά ως καλλωπιστικά φυτά.

ΟΡΧΙΔΕΑ

Οι Ορχιδέες είναι καλλωπιστικά μονοκοτυλήδονα φυτά τα οποία συνθέτουν την οικογένεια των Ορχιδοειδών, τη μεγαλύτερη των ανθοφόρων φυτών (Αγγειόσπερμων). Στον κατάλογο του Βασιλικού Βοτανικού Κήπου του Kew βρίσκονται 880 γένη και σχεδόν 22.000 είδη ορχιδέας. Ο συνολικός αριθμός των ειδών ορχιδέας σ' όλον τον πλανήτη εκτιμάται γύρω στις 25.000, αλλά διαφωνίες ταξινόμησης μεταξύ των ειδικών κάνουν αδύνατο για την ώρα τον προσδιορισμό του ακριβή αριθμού των ειδών της οικογένειας.

ΠΑΙΩΝΙΑ

Η Παιώνια είναι γένος ιδιαίτερα όμορφου αγριολούλουδου που συναντάται στην ελληνική ύπαιθρο και γενικότερα στην Μεσόγειο. Στην Ελλάδα συναντώνται συνολικά πέντε διαφορετικά είδη παιώνιας. Από αυτές η πιο διαδεδομένη είναι η Παιώνια η αρσενική που φύεται σε πολλά βουνά της Ελλάδας ενώ σπανιότερες και ιδιαίτερα όμορφες είναι η Παιώνια του Κλούσιου που φύεται στην Κρήτη και στην Κάρπαθο και οι ντόπιοι ονομάζουν πηγουνιά καθώς και η Παιωνία η ροδία η Παιώνια της Ρόδου που είναι ενδημική στην Ρόδο, Παιώνια η παρνασσική και Παιώνια η κριόμορφος. Παιώνιες είναι ενδημικές στήν Άνω Σκαφιδωτή Πρέβεζας και στό Δολό Ιωαννίνων. Οι παιώνιες έχουν εντυπωσιακά μεγάλα άνθη με διάμετρο που ξεπερνάει τα 10 εκατοστά, συνήθως κόκκινα λευκά η ρόδινα. Έχουν ύψος που φτάνει τα 70 με 80 εκατοστά και μεγάλα παλαμοσχιδή φύλλα. Αναπτύσσονται σε ενδιάμεσα ή μεγάλα υψόμετρα και η περίοδος ανθοφορίας τους διαρκεί όλη την άνοιξη.

ΠΑΙΩΝΙΑ Η ΡΟΔΙΑ

Η Παιώνια η ροδία ή Παιώνια η λευκή είναι ενδημικό φυτό της Ρόδου, της Καρπάθου και της Κρήτης. Το φυτό απαντά σε ορισμένα σημεία της Ρόδου, ήτοι: στις πλαγιές του υψώματος «Προφήτης Ηλίας» (υψόμ. περίπου 1000 μ.), στην περιοχή "Γαιμαχί", Αγία Μαρίνα του οικισμού του Αρχαγγέλου, στο Μοναστήρι του Ταξιάρχη Μιχαήλ του Θαρρενού στο Θάρρι, στην ΄Ιγκο, στα Λάερμα κ.λπ. Προτιμά μέρη υγρά και κείμενα σε μέτριο υψόμετρο. Ο κορμός και οι βλαστοί του φυτού αυτού είναι σαρκώδεις και έχουν χρώμα ερυθρωπό, τα φύλλα είναι βαθυπράσινα, τα μπουμπούκια σφαιροειδή και μοιάζουν με μικρές μπαλίτσες, γι΄ αυτό και στη νότια Ρόδο οι Παιώνιες ονομάζονται "φουσκίτσες" και τα άνθη είναι χρώματος λευκού και πολύ εντυπωσιακά. Στο κέντρο του άνθους φύονται περισσότεροι κίτρινοι στήμονες. Τα σπέρματα είναι σφαιρικά, στο μέγεθος των κόκκων του πιπεριού. Το φθινόπωρο και ύστερα από τις πρώτες βροχές αρχίζει το φυτό να αναζωογονείται. Αυξάνεται βαθμιαία και φθάνει περίπου στο ύψος των 0.60-0,80 μ. Η ανθοφορία αρχίζει από τα τέλη Μαρτίου και διαρκεί μέχρι τέλη Απριλίου. κατά τους θερινούς μήνες οι βλαστοί αποξηραίνονται και το φυτό ησυχάζει μέχρι την αρχή του φθινόπωρου, οπότε και πάλι αναζωογονείται και αρχίζει να αναγεννάται. Η Παιώνια ανήκει στα φαρμακευτικά φυτά και χρησιμοποιείται ευρύτατα, ιδιαίτερα από την λαϊκή ιατρική.

ΠΑΠΑΡΟΥΝΑ

H παπαρούνα είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο, ποώδες φυτό η οποία ανήκει στην τάξη των Μηκωνωδών και στην οικογένεια Μηκωνοειδών. Οι παπαρούνες βρίσκονται στις εύκρατες και ψυχρές περιοχές της Γης. Χαρακτηριστικά τους είναι τα φύλλα τους, που είτε αναπτύσσονται μέσα σε λοβό είτε είναι κομμένα σε διάφορα μέρη διασκορπισμένα, η ύπαρξη ενός γαλακτώδους υγρού στον βλαστό, καθώς και τα μεγάλα τους άνθη που φύονται μεμονωμένα σε μίσχους άφυλλους ή σε φυλλώδεις βλαστούς. Ο καρπός της παπαρούνας είναι πολύσπερμη κάψα. Υπάρχουν πολλά είδη παπαρούνας (100 περίπου) που είτε είναι αυτοφυή λουλούδια των αγρών είτε καλλιεργούνται.

ΠΕΡΙΚΟΚΛΑΔΑ

Η περικοκλάδα είναι ένα όμορφο αναρριχητικό αγριολούλουδο που καλλιεργείται συχνά ως καλλωπιστικό και το συναντούμε σε κήπους. Η περικοκλάδα είναι πολυετές φυτό με άνθη λευκά σε σχήμα χωνιού. Η περίοδος ανθοφορίας της είναι η εποχή του καλοκαιριού, από τέλη Μαΐου μέχρι μέσα Σεπτεμβρίου. Η περικοκλάδα αναπτύσσεται κυρίως σε χαμηλότερα υψόμετρα, συνήθως σε πιο δροσερά σημεία.

ΤΕΥΚΤΡΟ ΤΟ ΠΟΛΙΟ

Το Τεύκτρο το πόλιο, είναι πόα της υποοικογένειας των Τευκτριδών, γνωστό στην Κρήτη ως Αντωναίδα και στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδος ως βότανο της Παναγιάς, αμάραντο της Παναγιάς επειδή κοσμεί τα εικονοστάσια των σπιτιών, καθόσον αποξηραμένο παραμένει αμάραντο, λαγοκοιμιθιά, λιβανόχορτο, ύσσωπος κ.ά. Αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη και από τον Θεόφραστο. Η επιστημονική του ονομασία πιστεύεται ότι αναφέρεται στον ήρωα του Τρωικού πολέμου τον Τεύκτρο.