ΛΑΔΑΝΙΑ, ΤΟ ΜΥΘΙΚΟ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΒΟΤΑΝΟ ΤΟΥ ΣΕΙΧ ΣΟΥ

Λαδανιά, ένα φυτό που το συναντάμε πολύ συχνά στα βουνά και τους λόφους γύρω από την Θεσσαλονίκη. Ανθισμένο την άνοιξη με τα πανέμορφα μωβ λουλούδια του να δημιουργεί ένα πανέμορφο σύνολο με το ιδιαίτερο χρώμα του μέσα στο πράσινο φόντο. Ένα φυτό τόσο συχνό αλλά και τόσο ξεχωριστό…….ένα φυτό που παρόλο τον πολύ μεγάλο αριθμό που το συναντάμε είναι τόσο ξεχωριστό…………με τόσες πολλές και ιδιαίτερα σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες. Ας προσπαθήσουμε να το γνωρίσουμε.

ΛΑΔΑΝΙΑ, ΤΟ ΜΥΘΙΚΟ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ ΒΟΤΑΝΟ ΤΟΥ ΣΕΙΧ ΣΟΥ

Έχει πολλά και διαφορετικά ονόματα, ανάλογα με την περιοχή της Ελλάδας που το συναντάμε. Κίστος, Λαδανιά, Αλάδανος, Λάβδανος, Κουνούκλα Κρητική αγριοτριανταφυλλιά, Αγκίσαρος, Μειτζίνα είναι μερικά από τα ονόματα που του έχουν αποδώσει…Η επιστημονική του ονομασία είναι Cistus incanus, ανήκει στην οικογένεια των Κιστιδών (Cistaceae) και περιλαμβάνει 7 γένη και 160 περίπου είδη, φυτά των παραμεσογείων χωρών, της περιοχής της Μαύρης θάλασσας και της Αμερικής. Στην Ελλάδα, αυτοφυές είναι το γένος Cistus με 5 αυτοφυή είδη. Αυτά είναι:

• Cistus creticus (ή incanus ή villosus)
• Cistus parviflorus
• Cistus monspeliensis
• Cistus salviifolius
• Cistus laurifolius

Η λαδανιά με τις περισσότερες θεραπευτικές, φαρμακευτικές και καλλυντικές ιδιότητες είναι το είδος Cistus creticus, την οποία και συναντάμε σε ολόκληρη την Ελλάδα. Φυσικά συναντάτε σε μεγάλους πληθυσμούς στην Κρήτη αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, από τα χαμηλά παραθαλάσσια μέρη ως τα 1000 μέτρα υψόμετρο. 

Η ομορφιά του θάμνου και το πλούσιο άρωμά του είναι αυτό που θα μας τραβήξει πρώτα την προσοχή. Και φυσικά, οι μελισσούλες, που του έχουν ιδιαίτερη αδυναμία. Βασικό χαρακτηριστικό του είναι πως ο κίστος ή λαδανιά, έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες από οποιασδήποτε φυτό στην Ευρώπη, με εκπληκτική ικανότητα καταστροφής των ελευθέρων ριζών καθώς επίσης και υψηλή αντιοξειδωτική δραστηριότητα. Και όλα αυτά, αποδεικνύονται επιστημονικά…

ΜΥΘΟΣ

Ο Μύθος λέει, πως οι Ολύμπιοι θεοί έκαναν συμβούλιο για να αποφασίσουν ποια φυτά θα είναι θεραπευτικά. Ετσι, αποφάσισαν ο κίστος να θεραπεύει τους πολεμιστές που πληγώθηκαν στη μάχη. Αυτό ενόχλησε τις θεές, επειδή ήταν σίγουρες ότι το φυτό με τα λεπτά ρόδινα άνθη θα ήταν καταλληλότερο για την ομορφιά. Παρά το μεγάλο καυγά τους, αποφασίστηκε τελικά να του δοθούν και οι δύο ιδιότητες, τόσο οι θεραπευτικές όσο και οι καλλωπιστικές.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Το λάδανο είναι γνωστό εδώ και 2.500 χρόνια και έχει συνδεθεί με αρκετές θρησκείες. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστός με τα ονόματα «κίσθος ο άρρην» όπως αναφέρει ο Θεόφραστος και «κίστος» ή «κίσσαρον» ή «κίσθαρον» ο Διοσκουρίδης. Στον Μινωϊκό πολιτισμό υπάρχουν ενδείξεις χρήσης του ως καλλυντικό και θεραπευτικό, ενώ αναφορές υπάρχουν και στον Ηρόδοτο. Ο Διοσκουρίδης αναφέρετε στον αλάδανο και στις στυπτικές, θερμαντικές, και μαλακτικές ιδιότητες του. Οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποίησαν στις ταριχεύσεις και στην ορθοδοξία αποτελεί ένα από τα 40 συστατικά του Αγιου Μύρου. Κατά το μεσαίωνα χρησιμοποιούσαν το λάδανο κατά της πανώλης. Σήμερα στη Βόρεια Κρήτη και συγκεκριμένα στην περιοχή Σίσες του Δήμου Μυλοποτάμου και στον Δήμο Μαλεβιζίου συνεχίζεται η παράδοση (που κρατάει πολλούς αιώνες) της συλλογής του λάδανου. Παράλληλα, οι μοναχοί του Αγίου Ορους και οι Ελληνες αγρότες χρησιμοποίησαν τον Κίστο σαν θεραπευτικό τσάι σε διάφορες διαταραχές του οργανισμού. Στη λαϊκή ιατρική της Χαλκιδικής ο Κίστος εφαρμόζεται επίσης σαν κατάπλασμα.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Αποτελεί ισχυρό αντιοξειδωτικό (αντικαρκινικό), τονωτικό και ανακουφιστικό του πεπτικού, στυπτικό, αποχρεμπτικό, αντικαταρροϊκό, αναλγητικό, αντισπασμωδικό, αποχρεμπτικό, καταπραϋντικό βότανο και χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων για την αϋπνία, προβλήματα στομάχου & εντέρου, κολίτιδα, βρογχίτιδα, κρυολόγημα, αποτοξίνωση και μυκητιάσεις.

Ο βλαστός και τα φύλλα περιέχουν βαλσαμώδη ρητινική αρωματική ύλη, το λάδανο. Στη ρητίνη περιέχονται οργανικές ενώσεις που ονομάζονται λαμβανικά διτερπένια, οι οποίες σύμφωνα με μελέτες παρουσιάζουν αντιμικροβιακή και κυτταροστατική δράση (εμποδίζουν δηλαδή τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και τελικά αποτρέπουν τη δημιουργία όγκων). Τα φύλλα της λαδανιάς έχουν την υψηλότερη περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες από οποιοδήποτε άλλο φυτό στην Ευρώπη, με εκπληκτική ικανότητα καταστροφής των ελευθέρων ριζών, καθώς και υψηλή αντιοξειδωτική δράση. 

Το ινστιτούτο Lefo στο Ahrensburg της Γερμανίας κατέληξε στα εξής συμπεράσματα μετά από δοκιμές και έρευνες με την λαδανιά:

1. Το τσάι της λαδανιάς είναι τρεις φορές πιο υγιές από όσο το πράσινο τσάι.
2. Προστατεύει την καρδιά τέσσερις φορές καλύτερα από το κόκκινο κρασί και είναι αντιοξειδωτικό είκοσι φορές ισχυρότερο από το φρέσκο χυμό λεμονιών.
3. Η λαδανιά περιέχει έναν εξαιρετικά αποτελεσματικό συνδυασμό αντιοξειδωτικών: ήδη ένα ποτηράκι του συγκεντρωμένου τσαγιού έχει την ίδια επίδραση με μια καθημερινή δόση της βιταμίνης C (ως ασκορβικό οξύ).
4. Αποτοξινώνει το σώμα και αποβάλει τα τοξικά βαρέα μέταλλα που προέρχονται από τον καπνό των τσιγάρων, των οδοντικών σφραγισμάτων και της περιβαλλοντικής ρύπανσης σύμφωνα με τον καθηγητή Claus Peter Siegers.
5. Η λαδανιά βοηθά σε πολλές μυκητιασικές μολύνσεις. Καταπολεμά πολλούς επιβλαβείς μικροοργανισμούς όπως το κολοβακτηρίδιο και ελικοβακτηρίδιο και άλλες φλεγμονές καθώς και προσφέρει ανακούφιση στο πεπτικό σύστημα.
6. Περισσότερο εντυπωσιακό είναι ότι το τσάι απο λαδανιά έχει μια πολύ ισχυρή αντιική επίδραση στους ιούς της γρίπης και των πτηνών (H1N1 & H7N7).
7. Περιορίζει την οξείδωση των λιπιδίων του αίματος, αυξάνει τα επίπεδα της «καλής» χοληστερίνης και μειώνει τα επίπεδα της της «κακής» χοληστερίνης, η οποία ευθύνεται για τη δημιουργία αθηρωματικών πλακών που προκαλούν τη στεφανιαία νόσο. 
8. Χάρη στην αντιφλεγμονώδη δράση του, μειώνει την πιθανότητα δημιουργίας θρόμβων. Περιορίζει σε σημαντικό βαθμό τις οξειδωτικές βλάβες στους ιστούς, γεγονός που μπορεί να ενισχύσει την αντίσταση του ανθρώπινου οργανισμού στον καρκίνο. Αξίζει να αναφέρουμε πως γίνονται πειράματα για αντί νεοπλασματικές ιδιότητες με δραστικές ουσίες του φυτού στο εργαστήριο. 

Είναι ένα υγιεινό βότανο που σε μορφή ροφήματος προσφέρει στον οργανισμό τα ευεργετικά του οφέλη. Χρησιμοποιείστε τα πράσινα φύλλα του Κίστου, καθώς εκεί εστιάζεται η ευεργετική του δράση. Επίσης έχει πολλά ευεργετικά οφέλη του στην επιδερμίδα. Ο Κίστος έχει ιδιαίτερη ικανότητα να καταστρέφει τις ελεύθερες ρίζες, που προκαλούν οξείδωση στον οργανισμό και αποτελούν βασικό παράγοντα της πρόωρης γήρανσης του δέρματος. Οι δοκιμές από τον καθηγητή G. Wiese απέδειξαν ότι χάρη στον Κίστο η εμφάνιση του δέρματος βελτιώθηκε σε 61 από 95 ασθενείς που έπασχαν από νευροδερματίτιδα, πράγμα που αντιμετωπίστηκε προηγουμένως χωρίς επιτυχία. Το μυστικό αυτών των καταπληκτικών αποτελεσμάτων του Κίστου είναι η βιταμίνης P. Η λαδανιά έχει επίσης άριστες επιδόσεις σε δερματοπάθειες, φαγούρες, αλλεργίες, ερεθισμένο δέρμα, αιμορροΐδες. Αντιμετωπίζει τα κοψίματα, τις πληγές και την ακμή, επιβραδύνει τη γήρανση, τονώνει και βοηθά το σκασμένο δέρμα καθώς επίσης συσφίγγει τους πόρους της επιδερμίδας. Το αιθέριο έλαιο και το ανθόνερο του Κίστου χρησιμοποιείται στα καλλυντικά, στην αρωματοποιία, στη ζαχαροπλαστική, στην μαγειρική, στην σαπωνοποιία. 

Αποτελεί απαραίτητο συστατικό σε αναπλαστικές, αντιγηραντικές και αντιρυτιδικές κρέμες προσώπου. Πίνεται ως τσάι σε ζεστό νερό (όχι βραστό) όπου εκχυλίζεται για 7-8 λεπτά. Επίσης κυκλοφορεί ως βοτανόλαδο (ήπια εκχύλιση σε ελαιόλαδο), το βρίσκουμε σε κηραλοιφές, ως ανθόνερο και σε εξειδικευμένα καλλυντικά και λοσιόν. Είναι φυτό με μεγάλη μελισσοκομική αξία. Το άνθος της λαδανιάς είναι από τα αγαπημένα των μελισσών που το συλλέγουν και για πρόπολη. Θεωρείται πιο υγιεινό ρόφημα από το πράσινο τσάι, ενώ προστατεύει σημαντικά την υγεία και την καλή λειτουργία της καρδιάς και του κυκλοφορικού συστήματος. Ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο ο αλάδανος είναι ισχυρότερος από άλλα βότανα, είναι ότι o συνδυασμός αντιοξειδωτικών που περιέχει, δεν συμβάλλει απλά στην αποτοξίνωση αλλά αποβάλει τα βαρέα μέταλλα από τον οργανισμό τα οποία προέρχονται από κάπνισμα, περιβαλλοντική μόλυνση ακόμα και σφραγίσματα (υπεύθυνα για σοβαρά προβλήματα μεταβολισμού). 

Εντυπωσιακές είναι και οι επουλωτικές ιδιότητες του αλάδανου, καθώς μπορεί να αναπλάσει τα κύτταρα γρήγορα, θεραπεύοντας ουλές καινούργιες και παλιές, φλεγμονές, μολύνσεις, μυκητιάσεις, αιμορροΐδες και καλοήθη αποστήματα. Αν υποφέρετε από κνησμό, δερματικές αλλεργίες και ερεθισμούς, μια κηραλοιφή βασισμένη σε λαδανιά θα σας ανακουφίσει άμεσα. Σε σχέση με το αναπνευστικό σύστημα, είναι επίσης αποτελεσματικό καθώς έχει αποχρεμπτική δράση, ενώ ειδικά για του καπνιστές, επισπεύδει την αποκατάσταση των πνευμόνων. Αυτό σημαίνει ότι θεραπεύει και προστατεύει από κάθε μόλυνση του άνω και κάτω αναπνευστικού συστήματος, όπως βρογχίτιδα, πνευμονία, άσθμα, δύσπνοια κ.α. Καθώς αναφέραμε ότι ενισχύει σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα, αξίζει να συμπληρώσουμε ότι έχει δράση αντιβιωτική, είναι θερμαντικό βότανο που θα σας ανακουφίσει από ένα βαρύ κρύωμα σε εντριβή και θα ανακουφίσει από έντονη καταρροή.

Πίνοντας τσάι από αλάδανο, υποστηρίζετε το υγιές Ph του οργανισμού, ενώ αντιμετωπίζετε ελαφρές ενοχλήσεις το πεπτικού συστήματος, όπως δυσπεψία και διάρροια. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα βότανα της ομοιοπαθητικής κυρίως για την αντιμετώπιση του στρες, ενώ ήδη πραγματοποιούνται μελέτες για την αντικαρκινική του δράση σε διάφορους τύπους καρκίνου.

Το τσάι αλάδανου είναι ακίνδυνο σε ποσότητες που δεν υπερβαίνουν τα φυσιολογικά όρια (3 φορές την ημέρα για θεραπευτικούς σκοπούς) αλλά το βάμμα δεν πρέπει να καταναλώνεται χωρίς παρακολούθηση ειδικού ιατρού. Αν είστε αλλεργικοί μη καταναλώνετε αλάδανο.

Η ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΑΛΑΔΑΝΟΥ

Η περισυλλογή του αλάδανου από το φυτό γίνεται με αργαστήρι, μια κατασκευή από ξύλο που πάνω της δένουν πλαστικά λουριά. Χτυπώντας αυτά τα λουριά πάνω στο φυτό, το πλαστικό μαζεύει τον «ιδρώτα» των φύλων. Ο ιδρώτας αυτός όταν κρυώσει στερεοποιείται και γίνεται μαύρος. 

Αφού τελειώσει η περισυλλογή του αλαδάνου και τα γαλάζια λουριά του αργαστηριού, έχουν μαυρίσει τελείως, δηλαδή ο ιδρώτας του αγκίσαρου έχει στερεοποιηθεί, τότε παίρνουνε από τα λουριά τη ρητίνη. Για το λόγο αυτό αφήνουν τα αργαστήρια, αρκετή ώρα κάτω από τον ήλιο για να μαλακώσει η μαύρη πάστα που βρίσκεται πάνω στα λουριά. 

Για να καθαρίσουνε τα λουράκια του αργαστηριού και να μαζέψουνε τον αλάδανο, χρησιμοποιούν ένα εργαλείο που λέγεται ξυστρί. Το ξυστρί συνήθως είναι συνδυασμός από δύο κλειδαριές. Το τελευταίο στάδιο της περισυλλογής του αλαδάνου είναι να το ξύσουν πάνω από το αργαστήρι με το ξυστρί, με το οποίο σφίγγουν το λουρί και τραβώντας, μαζεύεται ο αλάδανος. Οταν περάσει λίγη ώρα το υλικό που μαζεύεται, γίνεται σκληρό. Συνήθως όσο είναι ακόμα μαλακό το πλάθουμε σε πλάκες, έτσι γίνεται ευκολότερη η συσκευασία και αποθήκευσή του.

ΟΙ ΠΙΟ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ

• ΕΓΧΥΜΑ: Μόλις αρχίσει το νερό να βράζει, το κατεβάζουμε από τη φωτιά και ρίχνουμε μέσα το βότανο. Το αφήνουμε για 10-20 λεπτά, το σουρώνουμε και το χρησιμοποιούμε. Οι συνηθισμένες αναλογίες για το έγχυμα είναι από 1-3 κουταλάκια του γλυκού για κάθε φλιτζάνι νερό.
• ΑΦΕΨΗΜΑ: Παίρνουμε το θεραπευτικό μέρος του φυτού και το βράζουμε με νερό. (Συνήθως βράζονται τα σκληρά τμήματα του φυτού: ρίζες, φλούδες, κοτσάνια, σπόροι). Αν είναι ψιλοκομμένα χρειάζονται βράσιμο μόνο για 5 λεπτά, άλλων 5-15 λεπτά. Τρεις κουταλιές σε δύο φλιτζάνια νερού και να καταναλωθούν σε 12 ώρες.
• ΑΛΟΙΦΗ: Η αλοιφή γίνεται με πρώτη ύλη το έγχυμα, το αφέψημα, το χυμό ή τη σκόνη του βοτάνου, που τα δουλεύουμε με κερί ή βούτυρο ή και με αλεύρι, μέχρι να γίνουν ένα σώμα και τα διατηρούμε μέσα σε βαζάκι.
• ΒΑΜΜΑ: Για να φτιάξουμε το βάμμα παίρνουμε το βότανο και το βάζουμε σε ένα μπουκάλι με οινόπνευμα. Οι αναλογίες γενικά είναι 5 μέρη λευκού οινοπνεύματος 70 βαθμών, για κάθε μέρος φυτού, (που θα έχει αλεστεί σε μίξερ ή θα το έχουμε κοπανίσει σε γουδί). Τα αφήνουμε για 5-15 ημέρες αναταράζοντας κάθε τόσο το δοχείο. Μετά φιλτράρουμε το βάμμα με ένα διηθητικό χαρτί (ή και με φίλτρο καφετιέρας), σε ένα άλλο δοχείο που μπορεί να διατηρηθεί για αρκετό καιρό. Το βάμμα το χρησιμοποιούμε μόνο για εξωτερική χρήση.
• ΛΟΣΙΟΝ: Γίνεται όπως το έγχυμα, ή το αφέψημα και χρησιμοποιείται εξωτερικά στο μέρος που χρειάζεται θεραπεία, με απαλές κινήσεις μασάζ, για να την απορροφήσει το δέρμα. Λοσιόν μπορούμε να βάζουμε για δερματοπάθειες και για το τριχωτό μέρος του κεφαλιού.